Παγκόσμια ημέρα για το νερό

21/03/2010
Ανακοίνωση Τμήματος Περιβάλλοντος και Οικολογίας για την Παγκόσμια Ημέρα Νερού

H εποχή που διανύουμε χαρακτηρίζεται από την έντονη οικονομική κρίση, η οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την περιβαλλοντική. Μερικά από τα βασικά χαρακτηριστικά αυτής της κρίσης είναι ο αφανισμός των τροπικών δασών, η απώλεια γενετικής ποικιλότητας, η κλιματική αλλαγή, η εξάντληση των φυσικών πόρων, μεταξύ αυτών και του νερού. Οι συνέπειες αυτής της εξέλιξης είναι φανερές σε όλα τα πεδία της οικονομικής και κοινωνικής ζωής. Η παγκόσμια ημέρα για το νερό φέρνει στο προσκήνιο, σε παγκόσμιο και τοπικό επίπεδο, τα περιστατικά ρύπανσης των υδάτων, τη διαρκώς ελαττούμενη ποσότητα του καθώς και την έλλειψη καθαρού νερού που αποτελεί για μεγάλα τμήματα του πληθυσμού παγκοσμίως μια από τις σοβαρές αιτίες θανάτου. Όλα τα παραπάνω αποτελούν μορφές μιας κρίσης που είναι παράλληλα πρόκληση για τις κοινωνίες, την οικονομία και την πολιτική.

Η κατάλληλη διαχείριση και προστασία των υδατικών πόρων αναδεικνύεται στις μέρες μας σε μείζον θέμα ζωτικής σημασίας για την πορεία του ανθρώπου και του πλανήτη.

Η αυξανόμενη ζήτηση νερού για τις ανθρώπινες δραστηριότητες ανταγωνίζεται τις ανάγκες των φυσικών οικοσυστημάτων, ενώ την ίδια στιγμή ανεπεξέργαστα λύματα μαζί με βιομηχανικά και αγροτικά απόβλητα καταλήγουν στα υδατικά συστήματα, υποβαθμίζοντας την ποιότητά του. Το καθαρό νερό γίνεται πιο σπάνιο και η κατάσταση χειροτερεύει υπό το πρίσμα της κλιματικής αλλαγής.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η χώρα μας αποτελεί ουραγό στην πολιτική των υδάτων, όπου, παρά την ψήφιση της ευρωπαϊκής οδηγίας-πλαίσιο για το νερό, η ορθή διαχείρισή του παραμένει ζητούμενο.

Οι κυβερνήσεις των τελευταίων δεκαετιών προσπάθησαν να ικανοποιήσουν την ακόρεστη ζήτηση νερού, επεκτείνοντας διαρκώς την εκμετάλλευση πεπερασμένων αποθεμάτων. Έφτιαξαν μηχανισμούς διαχείρισης του νερού που δεν είναι άλλο από τοπικοί μηχανισμοί εξουσίας και πολιτικής εκμετάλλευσης. Αν και το υδατικό πρόβλημα συνδέεται με το προωθούμενο παραγωγικό μοντέλο ανάπτυξης, τραγικές ελλείψεις παρατηρούνται στην τήρηση του θεσμικού πλαισίου, ενώ υπάρχει μακροχρόνια ανυπαρξία ενιαίας πολιτικής σε θέματα νερού.

Η χρόνια ρύπανση ποταμών και η υποβάθμιση λιμνών (πχ Κορώνεια), αλλά και η ουσιαστικά ανύπαρκτη επί της ουσίας προσπάθεια αναστροφής της κατάστασης, όπως αυτή χαρακτηριστικά αναδεικνύεται στην περίπτωση του Ασωπού, αποτελούν στίγμα για τον πολιτισμό μας.

Την ίδια στιγμή, εξακολουθούν να προωθούνται ανορθολογικοί τρόποι διαχείρισης υδατικών συστημάτων, όπως στην περίπτωση του Αχελώου, όπου είναι απορίας άξιο η συνεχιζόμενη προσπάθεια δημιουργίας ενός ¨φαραωνικού έργου¨, όταν μάλιστα παρόμοια έργα, έχουν αποδειχτεί παγκοσμίως, περιβαλλοντικά, οικονομικά και κοινωνικά επιζήμια.

Ωστόσο, προτάσεις και λύσεις για έναν αειφορικό σχεδιασμό υπάρχουν, μερικές εκ των οποίων είναι άμεσες και συγκεκριμένες.

• Ολοκληρωμένη προσέγγιση της διαχείρισης των υδάτων που θα περιλαμβάνει τόσο την ποσοτική, όσο και την ποιοτική διάσταση και θα βασίζεται στη σύνταξη ενιαίων διαχειριστικών σχεδίων σε κλίμακα υδρογραφικών λεκανών απορροής, λαμβάνοντας υπόψη και την αλληλεπίδραση μεταξύ επιφανειακών και υπογείων υδάτων.

Μικρά φράγματα και γενικά ήπιες παρεμβάσεις για την εξασφάλιση της άρδευσης

• Κοινωνικο-οικονομική θεώρηση στη διαχείριση υδατικών πόρων, όπου θα περιλαμβάνει μέτρα για την ενδυνάμωση της κοινωνικής συμμετοχής στη διαχείριση των υδατικών πόρων.

• Προστασία από επικίνδυνες ουσίες με επιβολή ανώτατων ορίων στις εκπομπές, παράλληλα με την επίτευξη ποσοτικών στόχων ως προς την περιεκτικότητα τους στους υδάτινους αποδέκτες και τη συστηματική παρακολούθηση των συγκεντρώσεων.

• Καμία ιδιωτικοποίηση των επιχειρήσεων ύδρευσης. Το νερό πρέπει να συνεχίσει να αποτελεί δημόσιο και κοινωνικό αγαθό.

Ο χώρος της ανανεωτικής, ριζοσπαστικής και οικολογικής Αριστεράς, έχει από καιρό φέρει στην προτεραιότητα των παρεμβάσεων και θέσεών του αυτά τα ζητήματα. Οι παραπάνω προτάσεις καθώς και άλλες που προτείνονται από φορείς, επιστημονικούς συλλόγους, κινήματα πολιτών πρέπει να μπουν σε πρώτη προτεραιότητα και να ενταθούν οι προσπάθειες ώστε να αντιστραφούν οι αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

Τμήμα Οικολογίας και Περιβάλλοντος