Εικόνες απο ένα πυρηνικό μέλλον στη Βοιωτία

Εικόνες από ένα πυρηνικό μέλλονΤο τελευταίο διάστημα, διαρκώς πληθαίνουν οι φωνές υπέρ της πυρηνικής ενέργειας στην Ελλάδα. Στην αρχή τοποθετήθηκαν κυβερνητικοί όπως οι Σουφλιάς, Φώλιας, Αθανασόπουλος. Στη συνέχεια ανέλαβαν οι επιστήμονες της Ακαδημίας Αθηνών, που με ένα δισέλιδο πόρισμα - ωδή στην προχειρότητα- επενδύουν με το "κύρος" τους την ιδέα των πυρηνικών εργοστασίων. Το πόρισμα αυτό σπεύδει να υιοθετήσει ο Δ.Ο.Λ. με ηλεκτρονικό δημοψήφισμα στο in.gr, ενώ η ίδια η Ακαδημία το διαδίδει σε όλη την Ελλάδα με δελτίο τύπου. Η προσπάθεια αναβίωσης της πυρηνικής ενέργειας έχει ξεκινήσει σε όλο τον κόσμο, μια και τα ορυκτά καύσιμα (άνθρακας, πετρέλαιο, φυσικό αέριο) αφενός τελειώνουν, αφετέρου παρουσιάζουν μεγάλες διακυμάνσεις τιμών. Ειδικά για την Ευρώπη, το φυσικό αέριο είναι όχι μόνο ακριβό αλλά και επισφαλές. Έτσι παρότι την εικοσαετία που προηγήθηκε, η ανάπτυξη της πυρηνικής ενέργειας ήταν πολύ χαμηλή, σήμερα νέοι πυρηνικοί σταθμοί είναι είτε υπό κατασκευή είτε υπό μελέτη. Πρόσφατα μάλιστα η ολομέλεια του ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με ψήφους 409 υπέρ, 168 κατά και 87 αποχές ζήτησε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να «καταρτίσει έναν ειδικό χάρτη πορείας για τις επενδύσεις στην πυρηνική ενέργεια" εγκαταλείποντας τη θέση -αρχή ότι εναπόκειται στα κράτη-μέλη να επιλέξουν αν θα επενδύσουν ή όχι στην πυρηνική ενέργεια.

Στη χώρα μας, απόπειρες να ανοίξει δρόμος για τα πυρηνικά έγιναν την δεκαετία του 1970 με πρόταση για την Κάρυστο. Τότε η σθεναρή αντίδραση του τεχνικού κόσμου (ΤΕΕ) και της κοινής γνώμης, απέτρεψε την συνέχιση του σχεδίου. Στη συνέχεια, η τότε κυβέρνηση της ΝΔ, ανέθεσε σε μεγάλη αμερικάνικη εταιρεία, την EBASCO, να μελετήσει 10 εναλλακτικές θέσεις - όλες απο τον Όλυμπο και κάτω. Το πόρισμα απέκλεισε και τις 10 θέσεις κατά τον Ε. Κουλουμπή, Υπουργό Ενέργειας της επόμενης κυβέρνησης (προδημοσίευση βιβλίου στο τεύχος του ε.φ. του ΤΕΕ).
Πέρασαν τα χρόνια και ξεχάστηκε η παλιά απειλή. Μέχρι που ξαφνικά η συζήτηση ξανανοίγει. Τώρα μάλιστα με την επίκληση της "πράσινης πυρηνικής ενέργειας" και της "λύσης" απέναντι στην κλιματική αλλαγή.

Τώρα ας δούμε τη Βοιωτία από ψηλά... Μεγάλες πολυεθνικές, σε συνεργασία με ντόπιους επιχειρηματικούς ομίλους, συνωστίζονται σε μια ξέφρενη κούρσα δημιουργίας ενεργειακών εγκαταστάσεων κάθε είδους, από λιθάνθρακα και φυσικό αέριο μέχρι αιολικά. Δύο εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής έχουν ήδη ολοκληρωθεί, τρία είναι υπό κατασκευή και άλλα 6 ή και 7, σε διάφορα στάδια υλοποίησης. Για κάθε μια νέα μονάδα που σχεδιάζεται και αδειοδοτείται υπάρχει η ίδια δικαιολογία: το φάσμα της ενεργειακής ανεπάρκειας. Ωστόσο μόνο μια από τις νέες μονάδες θα αρκούσε για να καλύψει τις ανάγκες της χώρας μας, η οποία ας σημειωθεί είναι από τις πιο "σπάταλες" στην Ευρώπη και οφείλει να υιοθετήσει μέτρα για την εξοικονόμηση και την ενεργειακή αποδοτικότητα. Άλλος ένας μύθος ταυτίζει την ανάπτυξη με την αύξηση των ενεργειακών αναγκών: το παράδειγμα της Δανίας τον διαψεύδει.
Αν ξανασκύψουμε στο περίφημο πόρισμα της Ακαδημίας θα πάρουμε την απάντηση που ήδη φανταζόμαστε. Γράφουν οι "σοφοί" : Σε αντίθεση με την οριακή ενεργειακή επάρκεια, επιθυμητή θα ήταν η ύπαρξη υπερεπάρκειας εγχώριας ηλεκτρικής ενέργειας για ταχύτερη τεχνολογική ανάπτυξη και εξαγωγή.
Ή όπως ήδη μας είχε ενημερώσει το CAPITAL : "Το ενδιαφέρον της ευρωπαϊκής ηλεκτρικής «ελίτ» για την Ελλάδα δεν αφορά μόνο τα σχετικά περιορισμένα μεγέθη της εγχώριας αγοράς αλλά την ευρύτερη περιοχή της Ν.Α. Ευρώπης" ενώ το πρόβλημα της ανεπάρκειας της παραγόμενης ενέργειας οφείλεται μάλλον στην απορύθμιση του συστήματος στην προσπάθεια ιδιωτικοποίησής του.

.... Και τώρα ας προσγειωθούμε στο περίφημο πεδίο της μάχης της Χαιρώνειας, δίπλα στη Λιβαδειά. Εκεί που το 338 π.Χ., ο Φίλιππος με τον Αλέξανδρο, νίκησαν τις συμμαχικές δυνάμεις Αθηναίων και Βοιωτών και κατέλυσαν τον αρχαίο κόσμο. Εκεί που το λιοντάρι της Χαιρώνειας, θυμωμένο σύμβολο για τη μοίρα του ιδανικού ανθρώπου, στέκει επάνω στον τάφο των Ιερολοχιτών Θηβαίων.
Είναι ένας εύφορος κάμπος που διατηρεί αδιατάρακτο τον αγροτικό του χαρακτήρα εδώ και 2500 χρόνια. Και είναι το σημείο που πρόκειται να στήσει το εργοστάσιο της η ENEL, ένας πολυεθνικός κολοσσός με ειδίκευση όχι μόνο στο φυσικό αέριο αλλά και στο λιθάνθρακα. Εσχάτως και στα πυρηνικά. Με ιδιαίτερη έφεση στην περιοχή μας: Σλοβακία, Ρουμανία, Βουλγαρία, Αλβανία είναι οι περιοχές ενδιαφέροντος της
Στην Ελλάδα έχει συμπράξει με τον όμιλο Κοπελούζου και το εργοστάσιο φυσικού αερίου στη Χαιρώνεια είναι το κύριο αντικείμενο της σύμπραξης. Για να προχωρήσει το σχέδιο αυτό, παρά την ισχυρή και ομόφωνη αντίθεση των Δήμων και των κατοίκων της περιοχής, απαιτήθηκαν παρανομίες και μεθοδεύσεις από την πλευρά των συναρμόδιων Υπουργείων. Η πιο πρόσφατη αφορούσε την πλήρη μεταστροφή των μελών του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, σε αιφνιδιαστική συνεδρίαση το απόγευμα της προπαραμονής των Χριστουγέννων. Και παρότι για το εργοστάσιο δεν απαιτούνται πάνω απο 15 στρέμματα, ο χώρος που αγοράστηκε υπερβαίνει τα 150.
Τέλος ας ξαναγυρίσουμε στο "πόρισμα" της Ακαδημίας που αρχικά διαπιστώνει ότι : "Το πλέον κρίσιμο πρόβλημα της αποδοχής της πυρηνικής ενέργειας είναι η ασφαλής διαχείριση των ραδιενεργών πυρηνικών καταλοίπων/αποβλήτων" στη συνέχεια μας παρηγορεί με το "μικρό όγκο των πυρηνικών αποβλήτων (!) " και "τη μείωση της ραδιενέργειας με την πάροδο του χρόνου(!)" ενω τέλος μας ενημερώνει ελαφρά τη καρδία ότι "Ουδεμία χώρα διαθέτει σήμερα οριστικούς χώρους εναπόθεσης των πυρηνικών αποβλήτων. " Πού πάνε λοιπόν τα πυρηνικά απόβλητα σήμερα; Όλοι κάτι έχουμε ακούσει.

Όσο για το που θα πάνε εάν εγκατασταθεί πυρηνικό εργοστάσιο στη χώρα μας, η απάντηση φαίνεται εύλογη : εκεί που πάνε και οι 660 χιλ. τόνοι τοξικών απόβλητων που ... ψάχνει εσχάτως να βρει το ΥΠΕΧΩΔΕ. Και τουλάχιστον σε ότι αφορά τη Βοιωτία ένα μέρος το έχουμε βρει : είναι στον Ασωπό, στη θάλασσα και στα υπόγεια νερά μας, ενώ τα υπόλοιπα βρίσκονται σε χαβούζες, ρέματα, νταμάρια και παράνομες χωματερές.

Ποιος άραγε μπορεί να αισθάνεται άνετα με ότι μας επιφυλάσσει το μέλλον; Ακόμη και αν ξεπεράσουμε την σεισμικότητα και τις υψηλές θερμοκρασίες, τα "μικρά" ατυχήματα με διαρροές ραδιενέργειας (όπως φέτος κοντά στην Αβινιόν), την πιθανότητα μεγάλου ατυχήματος , το ενδεχόμενο "θερμού επεισοδίου" στην ταραγμένη γειτονιά μας, τη θερμότητα που εκλύεται, πως θα ξεπεράσουμε το πρόβλημα των αποβλήτων; Και ακόμη περισσότερο: πως θα ξεπεράσουμε τη μετατροπή μιας περιοχής σε πυρηνική χωματερή, όταν μετά απο 30 περίπου χρόνια ο πυρηνικός αντιδραστήρας παύει να λειτουργεί και μετατρέπεται σε θανατηφόρο πυρηνικό απόβλητο στην ίδια περιοχή για εκατομμύρια χρόνια;
Και όλα αυτά, προκειμένου η ΕΝΕL και οι άλλοι να κερδίζουν εξάγοντας ενέργεια;
Απο τη Χαιρώνεια μέχρι τις Θερμοπύλες, η απόσταση είναι μικρή. Μπορεί να είναι και αδιάβατη;

Δέσποινα Σπανούδη, χημικός μηχανικός, μέλος της Συμπαράταξης Βοιωτών για το Περιβάλλον.